Kur vizionarët e modës bashkojnë forcat me arkitektët e nivelit më të lartë, rezultati shpesh është një magji e pastër dizajni. Disa nga dyqanet, muzetë dhe hapësirat më të bukura në botë e vërtetojnë këtë. Përmendim këtu Giorgio Armani, Tadao Ando, Jaques Herzog, Peter Marino dhe të tjerë që njihen për arritjet e tyre kulmore.
Le të hedhim një vështrim te ndërtesat ikonike që manifestojnë lidhjen midis kulturës, arkitekturës dhe modës së lartë.
Një gjë e përbashkët midis artit dhe modës është se ato ekspozohen më së miri në ambiente pa dritare. Një shtëpi e re për koleksionet e Fondacionit Pierre Bergé – Yves Saint Laurent në Marok nuk kishte zgjidhje tjetër veçse të mbante diellin larg: galeritë, magazinat dhe auditorët janë të errët nga nevoja. Secili prej këtyre funksioneve është vendosur në një volum të veçantë, duke bërë që ndërtesa të duket si një koleksion skulpturor blloqesh: forma e saj e jashtme që buron organikisht nga funksionet e saj të brendshme. Rezultati është padyshim bashkëkohor. Ndërveprimi i linjave delikate dhe prekjeve të guximshme, i kthesave të gjera dhe këndeve të mprehta që karakterizojnë projektin u frymëzua nga vizatimet dhe modelet e zbuluara në arkivat e Yves Saint Laurent.
Me porosi të forcës së njohur artistike dhe kulturore që është Miuccia Prada, super-bashkëpunëtori Rem Koolhaas dhe ekuipazhi i tij shndërruan një ish-fabrikë pijesh alkoolike të degraduar në pjesën industriale në jug të Milanos në një kompleks magjik dhe surreal arti: Fondazione Prada. Ndërtesat ekzistuese të fabrikës u restauruan – njëra prej tyre u vesh me fletë ari 24 karat – dhe u kthyen në struktura të reja mahnitëse nga studio e Koolhaas, OMA. Brenda mureve të fondacionit gjenden instalacione të përhershme nga artistët Robert Gober dhe Louise Bourgeois, si dhe një ambient për ekspozita të përkohshme, shfaqje filmash, shfaqje vallëzimi dhe leksione. Dashuria e Miuccia Prada për artin më të avancuar nuk njeh asnjë kufi dhe këtu ajo ka shprehur pasionin e saj.
Forma e ndërtesës ndikohet thelbësisht nga këndi i pjerrësisë së profilit lokal. Në varësi të vendit ku shikuesi ndodhet, trupi i ndërtesës do të duket më shumë si një kristal ose si një lloj arkaik i ndërtesës me çati me një pjerrësi. Karakteri ambivalent, gjithnjë i ndryshueshëm dhe elastik i identitetit të ndërtesës theksohet nga efekti skulpturor i fasadës së saj me xham. Veshjet Prada, ndërkohë, duken sikur janë prapa dhe përpara në të njëjtën kohë, duke u lëkundur midis origjinalitetit retro dhe shekullit 21. Si rrjedhojë, ky kombinim krijon një marrëdhënie të shkëlqyeshme, – një organizim plotësisht modern që flet për të gjitha nevojat dhe dëshirat tona të dizajnit, sartorial dhe atë arkitektonik, të kaluarën dhe të ardhmen.
Tadao Ando shndërroi një ish-fabrikë çokollate në një skenë dhe hapësirë eventesh për shfaqjet e pasarelave të Armanit. I njohur për krijimet e tij minimale të betonit, arkitekti i vetëmësuar fokusohet te hapësirat boshe dhe të ndriçuara në mënyrë dramatike – ideale për modelet ikonike të Armanit. Ando e ka përsosur betonin e tij të butë si mëndafshi, i cili shpesh përdoret si strukturë dhe si veshje – skelet dhe dekor. Ndërtesat e Andos, që në pamje të parë duken si të shkreta, të bezdisshme, frikësuese, madje edhe shpirtërore, janë lartësime hapësinore në formën e tyre më të mirë.
Brenda qendrës së Valentinos në Avenue e Pestë në New York, arkitekti i famshëm Britanik Sir David Chipperfield përdori terrazon gati kudo – në dysheme, mure, shkallë dhe madje edhe në tavane. Rezultati është një dizajn marramendës i brendshëm nga një arkitekt që zakonisht pëshpërit. Edhe pse ai zgjodhi të përdorë një ngjyrë dhe dy variante të terrazos, ndërtesa është minimale dhe maksimale në të njëjtën kohë. Ndërkohë, pjesa e jashtme konsiston në një fasadë të hijshme e cila i bën homazh ndërtesës së famshme Seagram nga Mies van der Rohe.
Pavarësisht nëse është Louvre, Abu Dhabi apo Galeria Serpentine në Londër, loja mes dritës dhe formës, transparenca dhe dematerializimi është një lajtmotiv në krijimtarinë e Jean Nouvel. Ai ka shkëlqyer edhe në një nga projektet e tij të hershme – Cartier Fondation 1994. Fondacioni u krijua nga Cartier në 1984 si një qendër për ekspozitat e artit. Dizajni i Nouvel sfumoi kufijtë e ndërtesës dhe krijoi hapësira ekspozite fluide që lëvizin nga ambientet e brendshme drejt parkut. Muret e larta prej xhami rrethojnë strukturën kubike për të krijuar iluzionin e një gardhi transparent.
Një nga ndërtesat më të guximshme në Parisin modern që nga Qendra Pompidou, projekti i Frank Gehry për Fondacionin Louis Vuitton është një homazh i shekullit të 21-të për ndërtesat e lavdishme prej xhami të Francës së shekullit të 19-të. Me strukturwn e saj nw formwn e velave, ndwrtesa tw kujton Shtëpinë e Operës në Sidnei nga Jørn Utzon. Gjelbërimi përreth, qielli dhe uji pasqyrohen në vela dhe krijojnë një kanavacë gjithnjë në ndryshim.
Një tjetër dyqan i Vuitton në Vendôme, Francë, në një ndërtesë të vitit 1714 të projektuar nga i njëjti person që bëri pjesën më të madhe të Pallatit të Versajës, Jules Hardouin-Mansart. Peter Marino, i njohur për punimet me tulla dhe llaç të nivelit të lartë (më së shumti Chanel dhe Dior), bashkoi dy ndërtesa të bashkëngjitura për të krijuar një strukturë të re që zbeh kufirin midis dyqanit dhe muzeut. Kurora e praruar në ndërtesë (tashmë e hequr), e cila zbukuronte të gjithë fasadën, është një ekran i madh në formë dielli i veshur me ar. Është një kombinim perfekt: pjesa e jashtme dekorative très-parisiene dhe brendësia moderne elegante. Të gjitha ashtu siç i synonte Marino. “Ekuilibri midis modernes dhe së vjetrës”, thotë ai, “është Parisi.”
Dizajni shpreson të sigurojë një zgjidhje për humbjen e karakterit lokal në zonat e blerjeve nëpër botë. Globalizimi në rritje i shitjeve me pakicë ka çuar në homogjenizimin e rrugëve tregtare të nivelit të lartë. Shtëpia prej kristali i ofron Chanel një sipërfaqe xhami për të cilën dyqanet bashkëkohore kanë nevojë, duke ruajtur karakterin arkitektonik dhe individualitetin e tij, i cili rezulton në një dyqan të rëndësishëm që kërkon të dallohet midis të tjerëve.
Ndërtesa është projektuar nga de Portzamparc në një zonë në kryqëzim, në rrethin luksoz tregtar Gangnam dhe përfshin një galeri dhe kafene gjithashtu. Frymëzuar nga krijimet e stilit karakteristik të Dior, ndërtesa është një manifest me linjat e saj të bardha që valëzojnë drejt qiellit në një asimetri delikate, evokim i kanavacës, gjenezë e të gjitha pjesëve “haute couture”. Pas disa muajsh kërkimesh dhe punimesh, Christian de Portzamparc dorëzoi në qershor 2015 ndërtesën e tij me volutat e saj në fasadë, me një strukturë të ngjashme me format e varkave, e realizuar me fibra qelqi dhe me një madhësi mbresëlënëse.
Source: gq.com; admiddleeast.com.
